Bazen onlar bize kızıp eleştirir bazen de biz öfkeyle dolarız. Anlayışı hep ailemizden beklesek de çatışmaları çözmeyi öğrenmek, anne ve babalar kadar bizim de görevimiz. Yaşam Tasarım Merkezi’nden NLP Uzmanı ve Öğrenci Koçu Oğuz Akyıldız’a kendi hayatımızı özgürce planlarken ailemizi de yanımıza alabilmek için bilmemiz gerekenleri sorduk. İşte ebeveynlerimiz ile ilişkilerimizi sağlıklı yönetmemize yardımcı olacak, kavga anlarını en az hasarla atlatmamızı sağlayacak püf noktalar…
 

Gençlere hem eğitim hayatlarında hem de geleceklerini çizerken koçluk yapıyorsunuz. Bu süreçte, gençler ve aileleri arasındaki pek çok anlaşmazlığa şahit oluyorsunuz. En çok tartışma çıkan konuları bizimle paylaşır mısınız?

Gençler ve aileleri arasındaki anlaşmazlıklar okul sorunlarından, sevgili konularına, alındığı gün bitirilen harçlıklara kadar uzanıyor. Anne babalardan en sık duyulan şikayetler şüphesiz çocuklarının sorumsuzluğu ve dersleriyle yeteri kadar ilgilenmemeleridir. Gençlerin en büyük derdi ise anlaşılmamak, dinlenmeden eleştirilmek ve yargılanmak.

Bunlar yüzeye yansıyan dalgalar elbette, derinlere indiğimizde anne babanın çocuğunun kendisine benzemesi isteği ile karşılaşıyoruz. Ebeveynler çocuklarına rol model olmak istiyorlar, kendi başaramadıkları hedeflerini çocuklarında hayata geçirmek arzusundalar. Sorumluluk duygusu gibi yakındıkları konuları, çocuğa aşılaması gereken kişi ebeveyni olması gerekirken onlar eleştirmeyi seçebiliyorlar. Çatışmaların temelinde gencin karakterinin farklılığı, ebeveyni ile aynı kişi olmadığının gözden kaçırılması yatıyor. Çatışma anlarında, taraflar birbirini anlamaya çalışmadan, eleştirerek ya da yargılayarak yaklaşırsa çözüme ulaşmak mümkün olmaz.

Aileler çocuklarıyla iyi ilişkiler geliştirmek için nasıl bir yaklaşım geliştirmeli, neleri bilmeli?

Öğrenci koçluğu kapsamında anne-babalar ile de sıklıkla konuşuyor ve onlara empati geliştirmelerini sağlayacak teknikleri anlatıyorum. Ebeveynlerle görüşürken en çok üzerinde durduğum konu, çocuğun ayrı bir birey olduğunu kabul ettirmek. Sorun yaratan konu ne olursa olsun ailenin kendi beklentilerini bir kenara koyması gerekiyor. Hem ebeveynin beklentileri hem de çocuklarının mutluluğu aynı anda çözülemez. Aileler, “Çocuğum şu okulu kazandı” diyerek övünmek istiyorlar. Elbette bunun altında çocuklarının geleceğini güvence altına almak arzusu da var. Ama çocuğun hayalleri, istekleri aileninkilerle örtüşmeyebiliyor. Çocuğu tanımaya çalışmak, gereksiz müdahalelerde bulunmamak, kendisini bulmasına yardımcı olmak gerekli.

Krizlere Dikkat! Öfkeli Anlarda Tartışmayın, Konuşmaya Ara Verin…

Tartışmalar, aile içerisinde yıllarca etkisi süren kırgınlıklara, can kayıplarına varabilen kavgalara dönüşebiliyor. Anne ya da baba ile bir kavga anını yönetebilmek için gençlere neler önerirsiniz?
-Kuşkusuz en iyi çözüm kavga çıkmasını önlemek olur. Kavganın çözüme hiçbir faydası olmayacaktır, etkin iletişimde yapılması gereken en önemli nokta empati kurmaktır. Kavga yakınsa bu eşik çoktan geçilmiş demektir. Bir tartışma ya da kavga başlangıcı hissedildiği zaman, en azından bir tarafın sükuneti koruması gerekir. Tabii burada bu davranışı anne babadan beklemek daha mantıklı olur. Ama ne yazık ki bazı durumlarda bu gerçekleşmeyebiliyor, ebeveynlerin yıpranmış egoları devreye görerek kendi öz çocuklarını tehdit olarak algılayabiliyor ve savunma ya da saldırı durumuna geçebiliyorlar.

Ebeveynlik Rolü Sizde: Burada gençlere çok önemli bir görev düşüyor: lütfen siz sakin kalın ve anne babanıza ebeveynlik yapın! Derin nefesler alın, kısa ve basit sorular sorun. “Sakince konuşsak daha iyi olmaz mı?”, “Kızmadan önce beni sağduyu ile dinleyebilir misin?”, “Bu konuyu yarım saat sonra konuşsak olur mu?” gibi. Hiçbiri işe yaramıyorsa (yaramayabilir) susun, hiçbir şey söylemeyin. Karşı taraf susana kadar bekleyin, kendinizi onu yerine koyun ve size neden kızdığını gerçekten tarafsız bir şekilde anlamaya çalışın. Anneniz neden size kızıyor, neden bağırıyor? Bunu derinden irdelemeye çalışın, onun haklı olabileceği noktaları görün.

Haklı Oldukları Konuları Vurgulayın: Anne ya da babanız sakinleşince onu anladığınız hissettirin. “Seni anlıyorum, şu sebepten dolayı bana kızıyorsun, kendince çok haklısın....” Konuyu detaylandırın ve onun gerçekten düşünce ve duygularını anladığınızı hissetsin. Sadece bunu yapın, göreceksiniz size karşı tavrı değişecektir. Çatışmalar her zaman tek taraflı düşünceden çıkar, empati kurmak ise mucizevi sonuçlar yaratacaktır.

Ebeyninizi Kendi Yanınıza Çekin:  Sükunete geçildikten sonra ise yine sorular sorun: “Sen de beni biraz anlamaya çalışabilir misin? Sence neden böyle davranıyorum? Sizleri üzmek istediğimi düşünmüyorsunuz öyle değil mi?” gibi onun size empati yapmaya yöneltin, gerekiyorsa çok yumuşak şekilde kendi gençliğinde kendi ebeveynleri ile yaşadığı süreçleri hatırlatın. Tartışmaya neden olan konuda neden farklı düşündüğünüzü, neden anne babanızın istediği şekilde davranmadığınızı, konunun sizin açınızdan nasıl sonuçlar doğurduğunu anlatmaya çalışın. Siz onları anlamaya çalıştıkça onlar da sizi anlamaya çalışacaklardır.

Ailesi ile yaşayan, ihtiyaçları için belirli oranda başkalarına bağlı olan bir genç insan, büyük bir çatışma ya da yol ayrımına gelirse ne yapmalı? Ne zaman aileye uyulmalı ne zaman kişi kendi kararlarını devreye sokmalı?

Bu çok önemli bir konu, o kadar önemli ki genellemek doğru olmayabilir. Şartlardan bağımsız olarak şunu söyleyebilirim, kendi iç huzuruna sahip, kendisiyle barışık, yeteneklerini keşfetmiş bir genç ailesiyle uzlaşabilir. Çatışmaların çoğunda, gençlerin karasızlıkları da etkili oluyor. Gençler ne istediklerini bilmeye yönelik yetiştirilmediği için aileler bütün kararlara karışıyor. Bu da sorunların çığ gibi artmasına sebep oluyor. Gençler önemli kararlar alırken mutlaka kendilerine yardımcı olabilecek kişilere danışmalı. Olaylara objektif ve dışarıdan bakan bir göz daha yerinde kararlar alınmasına yardımcı olabilir.

Benim gençlere tavsiyem, aynı onların size yapmaları gerektiği gibi, siz de onları anlamaya çalışın. Onların yetişme süreçlerini, o dönemki şartları irdeleyin, dünyaya onların gözlüklerinden bakmaya çalışarak sizden beklentilerini canlandırın. “Onları anlayın” demek “Her istediklerini yapın” anlamına gelmiyor. İlk adım olarak bu çabayı göstermeniz gerekiyor. Konunun onlar değil, siz olduğunuzu farkedecekler ve kısa sürede sorunlara çok daha yapıcı çözüm alternatifleri sunmaya başlaya